Pink Floyd kwam het even helemaal maken
Zelfs de burgemeester was fan
Het was een ‘fijn popconcert’, waar het publiek, ‘waaronder ook een groot aantal stropdassendragers’, ‘moeiteloos door de geluidsgolven werd meegenomen’, schreef het Leidsch Dagblad op 25 september 1969, de dag na het concert van Pink Floyd in de Leidse Stadsgehoorzaal. Zelfs de aanwezige burgemeester vond het concert ‘steengoed’. Een mythisch optreden, waar maar weinigen bij waren, maar waar iedereen van af weet. Tijd voor een reconstructie..
Het is druk in de Leidse Hout.
,,Zullen we in mijn kantoor gaan zitten?’’ zegt Bernard Stöxen, eigenaar van het Theehuis. ,,Daar heb ik de spullen liggen.’’ Met de spullen bedoelt Stöxen de gigantische cd-box Pink Floyd: The Early Years. Hij opent de doos, trekt een archief aan opnames, replica concertkaartjes, artikelen en concertrecensies uit de doos, als hij vindt wat hij zocht. ,,Kijk, de heren Pink Floyd zijn Leiden niet vergeten, hoor!’’ Triomfantelijk houdt hij een replica omhoog van de originele concertposter.
Provodya?- Leiden, Pink Floyd, Its Incredeble en Psychedelic Light Show staat er op de poster, Incredible vast onbewust verkeerd gespeld. De prijs: 7,50. Guldens, wel te verstaan. Stöxen is de boeker van de show. ,,Ik was betrokken bij Provadya?, een club jongeren die de muziek miste en concerten organiseerde. Er waren Provadya?-clubs in heel het land, dus in Leiden, in Katwijk, maar ook in Amsterdam, waar het vanuit Paradiso en Fantasio ontstond. Provadya? is Hindi en is een samentrekking van Pro en Vadya. Het betekent ‘Voor de muziek’, het vraagteken staat voor het experiment.’’
Ik boekte Pink Floyd voor 1250 gulden en ik huurde de Stadsgehoorzaal voor nog eens 1250 gulden. Kaartjes werden verkocht voor ƒ7,50.
Stöxen was altijd al bezig met muziek. ,,Voordat Provadya? ontstond draaide ik al plaatjes uit de underground op feestjes. Ik merkte dat er in Leiden veel werd georganiseerd voor studenten, maar voor de afgestudeerden was er nauwelijks iets. Ik vond, samen met Jan Boer en Buck Goudriaan dat Leiden behoefte had aan een open podium, waar meer experiment mogelijk was. En toen kregen we Pink Floyd aangeboden.’’
Pink Floyd werd in 1965 opgericht vanuit de Londense underground. Begonnen als psychedelische rockband debuteerden ze met het succesvolle Piper at the Gates of Dawn en transformeerde de band, vooral na het vertrek van de door geestelijke ziektes getergde zanger Syd Barrett, tot een band met uitgesponnen composities, filosofische teksten en vernieuwende liveshows. In een artikel van het Britse muziektijdschrift Disc And Music Echo uit 1967 wordt de band al behoorlijk gehypet en mag ‘The Floyd’ Eric Clapton en Paul McCartney zich tot hun fans rekenen. Pink Floyd kwam naar Leiden om hun toen nog te verschijnen vierde album Ummagumma te promoten. ,,Daarom kwamen ze voor een schijntje’’, zegt Stöxen. ,,Ik boekte Pink Floyd voor 1250 gulden en ik huurde de Stadsgehoorzaal voor nog eens 1250 gulden. Kaartjes werden verkocht voor ƒ7,50.’’
Het Nederland van die tijd was niet ingericht op rockconcerten. The Beatles traden in 1964 op in een sfeerloze veilinghal in het Noord-Hollandse Blokker om vernielingen te voorkomen en met reden, want toen twee maanden later The Rolling Stones in het Kurhaus speelden werd de boel kort- en klein geslagen. ,,Pink Floyd boeken in de chique Stadsgehoorzaal was een risico, daar was ik me van bewust. Maar er was niks anders. We wilden juist bewijzen dat we een podium voor muziek nodig hadden. Aan het eind van de avond was er één ding stuk, een spiegel op het mannentoilet. Dat kostte me 40 gulden.’’
Een jaar voor deze tour stond Pink Floyd nog in een kroeg in Heesch. Er kwam honderd man op af.
Op de hoogte blijven?
,,Het waren aardige gasten zonder kapsones. Ze kwamen aan in dit busje’’, Bernard wijst op de afbeelding op de achterkant van de hoes van Ummagumma. ,,Geen limousines dus, ze hadden twee technici bij zich en de zaal werd in een middag Pink Floyd-klaar gemaakt. Er werden 42 speakers opgehangen door de zaal, waardoor het één van de eerste 360-graden concerten was.
Pink Floyd, live in Stadsgehoorzaal – Leiden (c) Charles-Beterams
Je merkte het ’s middags al, dit zijn hardwerkende vakmensen. En het was gezellig. Het voelde écht als ouwe-jongens-krentenbrood.’’ Stöxen lacht, alsof hij nog dagelijks bij David Gilmour over de vloer komt. In het voorprogramma stond The Dream. ,, Ik was manager van die band. Het was een band uit Tiel en het leek een beetje op The Doors. Veel mensen kwamen ook voor hen, zij waren ook populair. Vlak voor Pink Floyd begon, lieten ze het geluid van een fluitend vogeltje door de 42 speakers gaan, alsof deze door de zaal vloog. Ik kan het me goed herinneren hoe het publiek doelloos naar een rondvliegend vogeltje zocht.’’
Het optreden was uitverkocht, de zaal was ramvol. ,,Er was iemand die bij ons de achterdeur in de gaten hield, een roadie genaamd Appie Filippo. Hij zag al die fans zonder kaartje voor de deur staan en besloot ze toch stiekem binnen te laten. De zaal puilde uit.’’ De toer werd op het laatste moment gepland, vlak voor de release van de nieuwe plaat. Een week voor het optreden stond de aankondiging in de krant. ,,Ik kan me herinneren dat het bij vlagen écht een bak herrie was, maar soms ook heel stil,’’ zegt Stöxen.
Dat onderschrijft Pink Floyd-kenner Charles Beterams. Beterams schreef het boek Pink Floyd in Nederland. Een boek vol encyclopedische kennis omtrent de optredens van de band van het begin tot het einde. ,,Ze speelden een suite, The Man and the Journey, Een muziekstuk dat in z’n totaliteit nooit officieel is uitgebracht, maar erg lijkt op Ummagumma. Je moet het zien als een soort soundtrack voor het album, en dat was bij vlagen behoorlijk luid. Soms was het rechttoe-rechtaan bluesrock, maar andere keren was het volledig dissonant. De contrasten waren bovendien groot. Pink Floyd ging werken in sferen. Toetsenist Richard Wright bediende naast de witte vleugel, het hammondorgel en de xylofoon ook het quadrafonische geluid uit de 42 speakers.’’ Er is weinig overgebleven van het optreden in de Stadsgehoorzaal, wat foto’s, de poster, een aantal krantenartikelen en verhalen uit de overlevering: In de pauze stond radio Veronica op. Bewegend beeld of geluid is er niet. ,,Ik hoorde dat er iemand is die het concert heeft opgenomen,’’ zegt Beterams. ,,Maar het ligt ergens verdwenen in een groot archief op een zolderkamer te verstoffen, tot het wordt ontdekt.’’
Pink Floyd stond in 1969 op een keerpunt. ,,Een jaar voor deze tour stond Pink Floyd nog in een kroeg in Heesch. Er kwam honderd man op af. De doorbraak kwam met het optreden in Kralingen en deze toer was daar de voorloper van. Pink Floyd stond tijdens deze toer ook in Nijmegen. In Leiden was de gage het laagst, maar het was wel uitverkocht. In Nijmegen niet, daar stond driehonderd man, omdat die dag the Golden Earring elders een gratis optreden gaf.’’
Pink Floyd was a dream come true.
Pink Floyd groeide uit tot één van ‘s werelds invloedrijkste bands voor de progressieve rockmuziek. Ze verkochten wereldwijd alle stadions uit en verkochten meer dan 250 miljoen albums met als hoogstgenoteerde The Wall en Dark Side of the Moon. Zouden ze het optreden in Leiden nog herinneren? ,,Ik vrees dat het één van zo’n vele optredens was,’ zegt Beterams. ,,Maar het was ook voor Pink Floyd een belangrijke toer, de studentensteden werden aangedaan en zo groeide de band ook onder jong publiek. Vorig jaar trad Roger Waters op in Ziggodome en begon hij over het Witte Fietsenplan en Fantasio, dus helemaal vergeten is hij die tijd in Nederland niet.’’
Terug naar Bernard Stöxen. ,,De burgemeester was enthousiast over het concert en na een manifest in het Leidsch Dagblad, kwam er eindelijk een besef en kregen we het voor elkaar: Leiden kreeg een Kreatief Sentrum, dat later het LVC werd. Pink Floyd was a dream come true. Er was animo voor een podium.’’ ‘Pink Floyd kwam het even helemaal maken’, kopte de Leidse Courant een dag na het concert. Eronder stonden de uitslagen van de zwemexamens in Koudekerk. Onder andere Jolanda Colli, Rosalien Koemans en Peter Leeflang haalden hun A-diploma.
’Pink Floyd In Nederland’ is het verhaal van vijftig jaar Pink Floyd in de lage landen. Van eerste optredens in parochiezaaltjes en poptempels als Paradiso en Fantasio, naar concerten in gerenommeerde concertzalen als De Doelen en het Concertgebouw en niet te vergeten de grote doorbraak als afsluiter van het festival in het Kralingse Bos in 1970.
Over ons
History Repeating wordt gemaakt door jeugdvrienden Jurre en Mark. Ze delen een passie voor muziek, mooie verhalen én de fiets.
Jurre Zwinkels (1986) playbackte op zijn tiende Territorial Pissings van Nirvana en werkt als communicatieprofessional en freelancejournalist.
Mark Siera (1985) is mede-eigenaar van platenzaak Velvet in Leiden, organiseert het Peel Slowly And See Festival en schrijft met enige regelmaat over muziek in het Leidsch Dagblad.
