Bier, satanisme en keiharde gitaren
Slayer in Scum, Katwijk
In 1985 stond de controversieelste trashmetalband aller tijden, Slayer, in een uitverkocht jongerencentrum Scum in Katwijk. Hoe kwam dat en was het Katwijk van 1985 er wel klaar voor?
Ze hebben er allemaal gestaan.
,,Hier, kijk maar, Sodom, Sepultura, Manowar, die hebben hier ook gestaan, Killer uit België, Vengeance, Savage Grace, dat was ook een goede band, Onslaught, Lääz-Rockit, dat was altijd feest, Kreator, Destruction’’, Katwijker Marcel van Tol wijst alle posters vol enthousiasme aan. Hij heeft bij iedere band wel een verhaal. Maar de meest tot de verbeelding sprekende band, die poster hangt precies in het midden: Slayer.
Hardrockcentrum
Aan de Katwijkse boulevard hoor je de zee ruisen. Voorbij de uitwatering, midden in de duinen, een groot parkeerplein. Achter de geparkeerde auto’s van strandgangers, voorbij de halfpipe staat een non-discripte blokkendoos. Op de gevel: SCUM. In dat jongerencentrum, dat toen nog hardrockcentrum genoemd werd, stond in 1985 Slayer.
Maar Scum huisde toen nog niet in de duinen. Het lag aan de rand van Katwijk, ver buiten de woonwijk Rijnsoever, in een oude munitieopslag. Marcel van Tol is één van de medeoprichters van Scum en boekte de band: ,,Je had een fietspad van tweehonderd meter, dan een zelfgebouwd bruggetje over een slootje en dan die, ja, schuur. ’t Zag er niet uit. Maar ja, we waren apetrots op die ruimte. Toen Slayer daar speelde, dat was één van de eerste optredens, was het helemaal kaal. Maar ’t maakte de mensen niet uit. Er zat een stalen deur in op de kopse kant, dan kwam je een halletje binnen, daar was alles zwart geschilderd. De meubels stonden allemaal vast en waren hufterproof, en daarachter de ruimte met het podium en in ’t begin maar zes lampen. Het sloeg eigenlijk nergens op.’’
Slayer in Scum / Katwijk (foto door Martin Rugers)
Stoomlocomotief
Dat beaamt bezoeker Martin Rugers: ,,’t Was mijn eerste concert in Scum. Kaal, zo zou ik de ruimte omschrijven. Voor een oude munitieopslag zag het er ook niet zo stevig uit. Er was nog geen kleedkamer, er was een podium, een bar en een soort schuifdeur en dat was ‘t. En het was er klein.’’ Martin legt een map op tafel. ,,Het is een beetje een zooitje, maar hier heb je het originele T-shirt dat ik daar gekocht heb.’’ Hij houdt een zwart T-shirt omhoog, een gele cirkel waar blauwe zwaarden doorheen steken in de vorm van een pentagram en de typerende puntige letters die daarin SLAYER spellen.
,,Dit is van de Hell Awaits-tour ’85. Deze kocht ik in Scum. Het past me allang niet meer, maar het is inmiddels wel vierhonderd euro waard. En dit, dit is het originele kaartje, en dit zijn foto’s van het optreden.’’ Een kaal plafond op de achtergrond, op de voorgrond close-ups van jonge woeste koppen met lang, zweterig haar in schimmig licht, hun eigen band-T-shirt aan van het debuut Show No Mercy. Je ziet aan de gelaatsuitdrukking dat er hard gespeeld werd. De muziek is door de foto bijna hoorbaar. ,,Het geluid was best goed eigenlijk. Het galmde niet. De band was een beetje een stoomlocomotief. Beuken, korte pauze en dan weer verder. Ze speelden Evil Has No Boundaries, Hell Awaits en eindigden met Chemical Warfare.’’
Oprichter Van Tol kan het zich minder goed herinneren: ,,Ik weet dat ze op het podium zijn gekomen, mensen stonden rijen dik in de zaal. We hadden een vaste geluidsman genaamd Tricky Dick, maar hoe het optreden was, is langs me heen gegaan, omdat ik gewoon te druk bezig was die avond. Maar iedereen die ik spreek, vond het geweldig.’’,,Het was stijf uitverkocht,’’ herinnert Rugers zich, ,,Maar meer dan driehonderd man kon er niet in.’’
Slayer in Scum / Katwijk (foto door Martin Rugers)
Op hol geslagen Muppet
Het Leidsch Dagblad schreef destijds niet positief over het optreden: ,,De Slayer-muzikanten haalden weliswaar in technisch opzicht een ruime voldoende, maar de hardrock-bolide rammelde aan alle kanten. Diepgang ontbrak in de vorm van verfrissende soli en gevoelige ballads. Het kon de honderden aanwezigen niet deren dat de drummer als een op hol geslagen Muppet zijn trommelvellen eenzijdig kastijdde.’’ Ook toen vijf jaar later Slayer de Groenoordhallen in Leiden aandeed, was het Leidsch Dagblad bijzonder negatief: ,,Het geluid dat de band neerzet degradeert elke beschrijving tot een slecht eufemisme. De van elke melodie gespeende muziek had het staccato, de snelheid en de impact van een mitrailleurvuur.’’ Rugers: ,,Dat was algemeen voor metal. Slayer in het bijzonder. Mensen vonden het raggende herrie. Het was niet muzikaal genoeg. Mensen die ernaartoe gingen waren vies, langharig tuig. Ik heb er geen last van gehad, dit is waar ik mijn studiefrustraties in kwijt kon. Wat de goegemeente ervan vond, interesseerde me niet.’’ Van Tol heeft ook wel een idee waarom men in de media zo denigrerend deed over het genre: ,,Het was allemaal nieuw. Hoe moet je dat beoordelen? Dat kun je alleen maar als je daar deskundig over bent.’’
Op de hoogte blijven?
Slayer
Slayer ontstond in 1981 in Californië. Hun agressieve en snelle stijl viel al snel op en vanaf hun debuut Show No Mercy braken ze door in de underground. Na twee ep’s bracht de band Hell Awaits uit, een gitzwarte trashmetal plaat die handelt over demonen, Satan en de hel. Het was een grote stap voorwaarts met complexere songstructuren en betere composities. De toer die volgde bracht de band naast optredens in wereldsteden als Chicago, Barcelona en Londen ook naar Katwijk. Het album werd een groot succes en ze werden voor de plaat die de definitieve doorbraak betekende getekend door Def Jam, een net opgericht platenlabel dat voornamelijk Hip Hop uitbracht. Labelbaas Rick Rubin produceerde het album Reign In Blood. Slayer werd in 1986 met dit album in één klap één van de big four, één van de vier grootste trashmetalbands op aarde naast Metallica, Anthrax en Megadeth. De band wordt in de loop van de jaren groter dan de som der delen en de uitroep ‘Slaaaayeeeer!’ klinkt nog altijd over de festivalweides.
Satan
Er was meer beroering rondom de komst van Slayer. Ten eerste was daar de thematiek van de band. Hell Awaits, de plaat die toen net uit was, stond vol met verwijzingen naar de hel en Satan en het politiek gereformeerde Katwijk was daar toen nog niet klaar voor. J.H. Ten Hoven van de lokale RPF maakte bezwaar tegen de boeking, omdat hij bang was dat er satanisme werd bedreven. Van Tol: ,,Die consternatie kan ik me goed herinneren. Het was iets nieuws wat hier toen gebeurde. Heel Katwijk liep uit. Er werd gezegd dat als je de platen achterstevoren draait, dat je dan van alles hoort. We stonden lijnrecht tegenover elkaar, maar we hebben elkaars mening gerespecteerd. Ik snap ook dat er toen mensen heel erg bang waren. Want ik was bang voor hen. Ze wilden namelijk iets van me afpakken, waar ík in geloofde. Ik geloofde niet in Satan ofzo, maar de muziek was gewoon leuk! Iedereen liep in een leren jasje met emblemen, het was erkenning voor elkaars smaak. Het was verbroedering.’’ ,,Het was ook verzet door de Katwijkse jongeren tegen de zwarte-kousen gemeente,’’, denkt Rugers,
,,Daardoor werd Slayer populairder in Katwijk dan elders.’’ Dat beaamt Ben van de Plas van de Katwijkse Christen Unie, waar de RPF mee gefuseerd is: ,,Het voldeed zeker aan een bepaalde vraag. Maar ik weet hoe groot Scum toen was, zoveel mensen konden daar nou ook weer niet in. De meerderheid van de gemeenteraad was toen Christelijk en dus ook de achterban. De bestuurders willen het beste voor Katwijk. Sommige jongeren zijn aan het zoeken. Voelen een leegte. Die leegte kan, van uit Christen Unie-oogpunt, beter niet opgevuld worden met de teksten van Slayer. Ik zou, ook nu nog, als Slayer nog geboekt zou kunnen worden door een gesubsidieerde instelling als Scum, daar bezwaar tegen maken. Als Slayer in een kroeg zou spelen, ga ik daar niet over. Ik zou jongeren afraden te gaan, maar het mag wel. ’’
Madeliefjes
Van de Plas heeft geen moeite met de muziek, het zijn de teksten die in het verkeerde keelgat schieten: ,,Ik kan me persoonlijk wel voorstellen dat de muziek een soort uitlaatklep was voor de jongeren toen. Die heb je nodig. Sommige doen met dat gitaren en anderen met een boksbal. Voor m’n vorige werk moest ik voor m’n werk vroeg op pad. Dan zat ik om vier uur in m’n eentje in de auto en dan zette ik stevige muziek op om wakker te blijven. Maar Slayer zong over Satanisme en over Mengele en neemt daar geen afstand van.’’
Van de Plas zucht. Zoekt z’n woorden zorgvuldig. ,,Slayer maakt Heavy Metal. Met metaal kun je verschillende dingen maken, iets moois of iets nuttigs. Een rolstoel. Maar je kunt er ook een wapen mee maken. In Katwijk kunnen we best een stevig deuntje hebben. Het gaat me niet om de vorm, maar om de boodschap.’’ Fan van het eerste uur Marcel Van Tol heeft een duidelijke mening over de teksten van Slayer: ,,Als je in een metalband zit, dan zing je toch niet over madeliefjes?’’
Illustratie: Eric Coolen
Slayer in Scum / Katwijk (foto door Martin Rugers)
Het Monster van het Laakkwartier
Slayer toerde in 1986 al heel Europa door. Van Tol weet nog hoe ze arriveerden. ,,Ze kwamen aan in heel zielige camper. Daarna een beetje lullen, een biertje, soundchecken en daarna gingen we altijd Chinees halen.’’ De organisatie had niet door dat er wat om Slayer te doen was. ’t Zou hetzelfde zijn als altijd. Van te voren stond er een lange rij voor de deur op het kleine pleintje voor de deur. ,,Dat waren we niet gewend. Vooraan stond een boomlange gozer die hard op de deur aan het bonzen was dat ie naar binnen wilde. ,,Ik was voor de duivel niet bang’’, zegt Van Tol. ,,En die vent maar ‘’Ja, ik moet een kaartje hebben, ik wil Slayer zien!’’ en ik zei ‘’Je moet je smoel houden, je bent zometeen aan de beurt! Die gozer was zo lang dat hij moest bukken om naar binnen te komen.’’ Rugers herinnert zich die ‘boomlange gozer’ ook: ,,Dat was het Monster van het Laakkwartier. Achter mij in het publiek stond hij. De lijfwacht van Janmaat. En hij stond tijdens het concert op m’n schouders te slaan, maar niet uit agressie, maar op de maat van de muziek. Een band als Slayer trok ook wel mensen uit de extreemrechtse hoek. Ik denk niet dat dat bij Scum al zo was, maar later heb ik wel neo-nazi’s bij de concerten gezien. Het was het soort extreme muziek dat extreme mensen trok.’’
Slayer Neo-nazi’s?
Zijn de mannen achter Slayer neo-nazi’s, of sympathiseren ze ermee? De opener van Reign in Blood, het metal-anthem Angel of Death, de vanuit de ik-vorm vertelde gruweldaden van Jozef Mengele, deed veel stof opwaaien. Songwriter Jeff Hanneman zei er het volgende over: ,,Niets in de tekst zegt persé dat hij een slechte man was, maar kom op, is dat niet duidelijk?’’ Gitarist Kerry King voegde er in een ander interview aan toe: ,,We zijn allemaal hypocrieten. We hebben zogenaamd vrijheid van meningsuiting, maar je voelt je aangevallen als we een nummer schrijven over precies dat. Onze teksten zeggen niet meer dan ‘Denk na!’. Dat is alles.’’ Voor Slayer spreekt ook dat producer Rick Rubin zoon is van Joodse ouders. Tegelijkertijd verzamelde Jeff Hanneman wel Nazi-memorabilia. Maar dat deed Lemmy Kilmeister van Motörhead ook en die zei erover: ,,Ik verzamelde alleen de spullen, niet de ideeën.’’
Bier
Van Tol vertelt verder: ,,Na het optreden werd iedereen eruit gedonderd, niet omdat we op tijd dicht moesten, maar omdat wij lekker met de band wilden zuipen. We hadden zo’n trechter met een slang eraan, daar ging een liter bier in. Die Amerikanen konden er geen reet van, maar wij Katwijkers wel natuurlijk. Dan zopen we ‘m zo in ene leeg. Maar Slayer hield het niet bij.’’
In latere jaren boekte Scum niet veel heavy metal meer. ,,In de jaren ‘80 kwam metal op, en ze hadden een podium nodig. Begin jaren ´90 kwamen daar alle gevestigde tenten, zoals Paradiso bij. Het werd commercieel. En dan verschuift het. Het was ook niet erg. Hier in de nieuwe Scum, hebben vervolgens alle house-dj’s gedraaid, DJ Jean, DJ Tiësto, ze hebben hier allemaal gestaan. Dat was ook een soort revolutie’’, lacht van Tol.
Rustig aan
Van Tol werkt nog steeds in Scum, als jongerenwerker. Terwijl een groep jongeren in de grote zaal een dansje doet op Dua Lipa spreekt hij z’n liefde voor z’n werk uit: ,,Wij hebben een meisje, ze ziet eruit alsof ze alleen maar zit te mens-erger-je-nieten, maar zet haar achter de draaitafel en ze gaat helemaal los. Ik mag dat meemaken. Dat is toch geweldig? We zaten hier gisteren nog met mensen van de gemeente en die roepen dan ‘’We moeten dit en dat en dit,’’ en ik denk dan vooral ‘’Rustig aan!’’.
Op de vraag of ‘Rustig aan’ dan een mooie conclusie is bij een interview over Slayer, denkt van Tol even na en zegt dan: ,,Nee, dat kan niet. Niets rustig aan. Zo hard mogelijk.’’
Slayer in Scum / Katwijk (foto door Martin Rugers)
“Na het optreden werd iedereen eruit gedonderd, niet omdat we op tijd dicht moesten, maar omdat wij lekker met de band wilden zuipen”
Over ons
History Repeating wordt gemaakt door jeugdvrienden Jurre en Mark. Ze delen een passie voor muziek, mooie verhalen én de fiets.
Jurre Zwinkels (1986) playbackte op zijn tiende Territorial Pissings van Nirvana en werkt als communicatieprofessional en freelancejournalist.
Mark Siera (1985) is mede-eigenaar van platenzaak Velvet in Leiden, organiseert het Peel Slowly And See Festival en schrijft met enige regelmaat over muziek in het Leidsch Dagblad.
